همانطور که در مقاله قیر و قطران بررسی کردیم قیر، ماده‌ای است که از نفت خام به‌دست می‌آید و به‌طور طبیعی در دمای اتاق به‌صورت جامد است. برای استفاده از آن به عنوان عایق رطوبتی در پشت بام و یا فضاهای تر، قیر باید ذوب شود تا به‌صورت مایع درآید و بر روی سطوح مختلف با روش مناسب کار شود. قیر دارای خاصیت چسبندگی بالا است و مقاومت زیادی در برابر نفوذ آب دارد، به همین دلیل از دیرباز در صنعت ساختمان‌سازی به عنوان عایق رطوبتی همواره مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۱۴ ویژگی اصلی عایق‌های رطوبتی قیری
عایق‌های رطوبتی که از جنس قیر و مشتقات آن هستند به دلیل ویژگی‌های خاص خود، یشترین استفاده را در بنا‌ها و پروژه‌ها دارند. در زیر ویژگی‌های مهم عایق‌های قیری را به طور کامل بررسی می‌کنیم و این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که عایق‌های قیری در کاربردهای مختلفی مانند عایقکاری پشت بام‌ها، فونداسیون‌ها، کف‌سازی استفاده شوند.
۱- مقاومت در برابر آب و رطوبت
- عایق‌های رطوبتی از جنس قیر خاصیت ضدآب بسیار خوبی دارند و به راحتی از نفوذ رطوبت به داخل سازه و یا سمت دیگر جلوگیری می‌کنند. این ویژگی باعث میشود که در مناطق مرطوب و بارانی به عنوان یک گزینه مناسب مورد استفاده قرار گیرد.
۲- انعطاف‌پذیری بالا
- عایق‌های قیری به دلیل انعطاف‌پذیری بالا در برابر تغییرات دما و شرایط محیطی مختلف، می‌تواند در مناطق با دماهای متغیر به خوبی عمل کند. این خاصیت به جلوگیری از ترک خوردگی و خرابی عایق در شرایط مختلف کمک می‌کند.
۳- پوشش‌دهی آسان
عایق‌های قیری به راحتی قابل اعمال بر روی سطوح مختلف هستند. این عایق‌ها می‌توانند به صورت مایع، پلیمری یا غلتکی بر روی سطوح اجرا شوند و برای پوشش‌دهی فضاهای بزرگ یا سطوح پیچیده بسیار مناسب‌اند.
۴- مقاومت در برابر خوردگی و مواد شیمیایی
- عایق‌های قیری به دلیل ماهیتی که دارند در برابر بسیاری از مواد شیمیایی و عواملی که باعث ایجاد خوردگی می‌شوند، مقاوم هستند. این ویژگی به آنها امکان می‌دهد در شرایط صنعتی و مناطقی که در معرض مواد شیمیایی هستند، استفاده شوند.
۵- مقاومت در برابر UV و اشعه‌های خورشید
- در صورتی که عایق‌های قیری تحت تاثیر مستقیم اشعه‌های UV خورشید قرار بگیرند، ممکن است دچار تغییرات شوند. به همین دلیل معمولاً این عایق‌ها با لایه‌ای از پوشش‌های حفاظتی (مانند رنگ‌ها یا پوشش‌های ضد UV) تقویت می‌شوند تا مقاومتشان در برابر تابش خورشید حفظ شود.
۶- قابلیت ترمیم و تعمیر
- یکی از ویژگی‌های مثبت عایق‌های قیری این است که در صورت بروز خرابی یا آسیب دیدن، می‌توانند به راحتی ترمیم شوند. این کار به سادگی با استفاده از قیر گرم یا سرد و یا با استفاده از مواد مشابه انجام میشود.
۷- مقرون به صرفه بودن
- هزینه عایق‌های قیری معمولاً نسبت به سایر انواع عایق‌ها پایین‌تر است، بنابراین در بسیاری از پروژه‌های ساخت و ساز، این نوع عایق به دلیل قیمت مناسب و کارایی بالا انتخاب اول است.
۸- مقاومت در برابر ترک‌خوردگی
- عایق‌های قیری به دلیل خاصیت انعطاف‌پذیری که دارند، در برابر ترک‌خوردگی مقاوم هستند. این ویژگی به خصوص در مناطقی که تغییرات دما هوا زیاد است و اختلاف زیادی در شب و روز دارد، بسیار مهم است.
۹- مقاومت در برابر سرما و گرما
- این عایق‌ها در دماهای مختلف مقاوم هستند و می‌توانند از سازه‌ها در برابر سرما و گرمای شدید محافظت کنند.
۱۰- استحکام بالا در برابر فشار
- عایق‌های قیری معمولاً در برابر فشارهای مکانیکی و فیزیکی مقاومت بالایی دارند و می‌توانند بارهای سنگین را تحمل کنند.
۱۱- نصب و اجرای ساده
- عایق‌های قیری به دلیل ویژگی‌های خاص خود، در مقایسه با برخی از انواع دیگر عایق‌ها، راحت‌تر نصب می‌شوند. این عایق‌ها به شکل‌های مختلفی مانند قیرهای مایع، قیرهای پلیمری و غلتکی در دسترس هستند.
۱۲- مقاومت در برابر نفوذ گازها
- عایق‌های قیری از مقاومت خوبی در برابر نفوذ گازها برخوردارند و می‌توانند به عنوان یک سدگازی موثر عمل کنند.
۱۳- طول عمر بالا
- عایق‌های قیری در صورت نصب صحیح و رعایت اصول نگهداری، می‌توانند طول عمر بالایی داشته باشند و از سازه‌ها برای مدت زمان زیادی محافظت کنند.
۱۴- ضد آتش بودن
- عایق‌های قیری به دلیل ترکیب خاص خود، به طور طبیعی در برابر شعله و حرارت مقاومت دارند، که این ویژگی برای استفاده در مناطق با خطر آتش‌سوزی یا مناطق صنعتی بسیار مهم است.
عایقکاری در ساختمان با قیر به چند صورت انجام می‌گیرد؟
عایقکاری با قیرگونی: روش سنتی
قیر گونی از روش‌های قدیمی عایق‌بندی در پشت‌بام و فضاهای تر حساب میشود. سالیان سال قیر گونی از روش‌های محبوب ایزولسیون بام برای جلوگیری از نفو آب باران و برف و تخریب سازه و چکه‌ی آب از سقف بوده است. قیر گونی جزء عایق‌های درجه یکی حساب می‌شد که هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ عملکردی رضایتمند بوده است. امروزه نیز عایقکاری با قیر گونی در برخی موارد و منطقه‌ها در پشت بام و فضاهای سرویس بهداشتی و حمام کاربرد دارد. برای همین اجرای صحیح و درست آن در عایقکاری مناسب و جلوگیری از نفوذ رطوبت و آب در فضا جلوگیری می‌کند.
قیر گونی را می‌توانیم همان روش قدیمی ایزوگام نام ببریم. قیر جامد و نیمه جامد در صورت حرارت دادن به یک ماده مایع تبدیل میشود. در اجرای عایق قیر گونی همانطور که از اسمش پیداست از قیر و گونی که بافت الیافی دارد به صورت چند لایه استفاده میشود.
مراحل اجرای عایقکاری با قیر و گونی
در این روش، ابتدا قیر به‌وسیله حرارت دادن ذوب میشود و سپس بر روی سطوح اعمال می‌گردد. گونی به‌صورت لایه‌لایه روی قیر قرار می‌گیرد و پس از سرد شدن قیر، این لایه‌ها به‌طور کامل به سطح می‌چسبند. این روش به چندین لایه نیاز دارد و برای هر مترمربع حدود ۲.۵ کیلوگرم قیر و مقدار مناسبی گونی استفاده میشود. روش اجرای دقیق آن به این صورت است که، قیر سه لایه و گونی دو لایه، قیر دو لایه و گونی یک لایه، سه لایه قیر و یک لایه گونی از نوع درجه یک اجرا میشود.
نکات اجرایی قیر و گونی برای عایق‌بندی پشت بام و فضاهای بهداشتی که باید به آنها توجه کنیم.
- ضخات کلی لایه‌ای که قیر گونی میشود نباید از ۲ الی ۳ سانتی متر بیشتر شود. توجه به این نکته از این لحاظ که وزن ساختمان باید مورد توجه قرار گیرد مهم است.
- برای محکم کاری لایه‌های عایقکاری شده نباید از ابزارآلات نوک تیز، میخ و یا سایر مصالح استفاده کرد.
- برای هر مترمربع حدودا۲/۵ کیلوگرم گونی را باید در نظر بگیریم
- اجرای لایه‌بندی‌های گونی باید به طریقی باشد که در تمام لایه‌ها در یک ردیف قرار نگیرند. در لایه‌ی دوم باید گونی‌ها به صورت ضربدری لایه اول قرار گیرند.
- کارگران در هنگام اجرای قیر گونی باید مسائل ایمنی را کاملا رعایت کنند. قیر به دلیل دمای زیاد سوختگی‌های شدید را باعث شده و در صورت عدم رعایت الزامات ایمنی خطرناک است.
- استفاده از لباس و کفش مناسب و همچنین ماسک برای جلوگیری از بوی نامطبوع قیر ضروری است.
- از ضربه زدن، سوراخ‌کاری عایق زیرین در هنگاه اجرای کاشی‌کاری سطوح باید اجتناب شود.
- باید به غلظت قیر مصرفی دقت کنیم. در صورت غلظت بیش از حد به اندازه کافی به داخل گونی و لایه‌های زیرین نفوذ نمی‌کند. برعکس غلظت کم برای اجرای قیر گونی مناسب‌تر است.
- در گرم کردن قیر مصرفی مخصوصا در لایه‌ی اول باید به دمای آن توجه شود. دمای قیر لایه اول بعد از گرم شدن نباید بیش از ۱۸۰ باشد.
- اجرای قیر گونی در مجاورت شفته آهکی وملات آهک مجاز نیست زیرا آهک باعث ایجاد فساد در قیر در نتیجه عدم کارکرد صحیح به عنوان ایزولاسیون میشود. به همین دلیل اگر لزوم بر استفاده از ملات برای زیر سازی باشد، ملات ماسه سیمان پیشنهاد میشود.
- سطح زیرین باید عاری از وسایل و اشیا اضافی باشد.
- در اجرای عایقکاری سرویس بهداشتی باید برای حصول اطمینان از عدم نفو آب از اطراف کف تا ارتفاع ۳۰ سانتی‌متری بر روی دیوار‌های اطراف ادامه یابد.
- قیر از انجام قیر و گونی توجه به زیرسازی مهم است، زیرا شیب لازم برای هدایت آب در پشت بام به داخل ابرو‌ها و درصد آن و هچنین مقاومت کافی زیرسازی مهم است.
- اجرای عایقکاری در شرایط آب و هوایی بسیار سرد و در بارش باران مجاز نیست زیرا به دلیل سرد‌شدن سریع، قیر در تمام کناف به خوبی نفوذ پیدا نمی‌کند.
- مقدار مصرف قیر لازم در هر متر مکعب باید رعایت شود به صورتی که در هر مترمکعب حدودا به مقدار دو کیلوگرم قیر مذاب لازم است.
- قبل از اجرای لایه‌های اصلی قیر و گونی باید سطح زیین با یک لایه قیرمالی شود.
حمل و نگهداری قیر جامد و محلول براساس مبحث ۵ مقررات ملی برای مصارف ساختمانی در داخل بشکه عرضه میشود. در بشکه‌ها در مواقعی که قیر در دخل بشکه سرد شده باشد بسته میشود و در موقع گرم کردن قیر در بشکه باید در بشکه را برداریم. امولسیون قیر نباید در داخل بشکه حمل شود زیرا در صورت غلطتاندن بشکه‌ها بر روی زیمین موجب شکسته شدن امولسیون قیر خواهد شد. روش درست برای حمل امولسیون توسط تانکر است و همچنین از یخ زدگی امولسیون باید جلوگیری کرد.
مزایای قیرگونی
- هزینه کم: این روش به دلیل استفاده از مواد اولیه در دسترس و سادگی اجرا، از هزینه کمتری برخوردار است.
- مقاومت بالا: قیرگونی به‌خوبی در برابر نفوذ آب مقاوم است و می‌تواند به‌مدت طولانی از ساختمان محافظت کند.
- دسترس‌پذیری آسان: مواد مورد نیاز برای قیرگونی به‌راحتی در دسترس هستند و در بسیاری از پروژه‌ها قابل استفاده می‌باشند.
معایب قیرگونی
- ضعف در برابر اشعه UV: قیر در معرض نور خورشید و اشعه‌های ماوراء بنفش ضعیف میشود و به‌مرور زمان خاصیت خود را از دست می‌دهد.
- زمان‌بر بودن: اجرای قیرگونی نیاز به دقت زیاد و زمان‌بر است.
- آسیب‌پذیری در برابر برخی مواد شیمیایی: قیر در برابر برخی حلال‌ها و مواد شیمیایی آسیب‌پذیر است.
عایق کاری با ایزوگام: عایق پیشرفته برای پشت‌بام و فضاهای تر
ایزوگام نوعی عایق رطوبتی آماده است که از ترکیب قیر و مواد پلیمری ساخته میشود. این عایق به‌صورت رول تولید میشود و با استفاده از مشعل حرارت داده شده و به سطح مورد نظر می‌چسبد. تفاوت اصلی ایزوگام با روش سنت حذف گونی است. ایزوگام به‌عنوان یک عایق رطوبتی مدرن و مقاوم، به‌ویژه برای پشت بام‌ها، سرویس‌های بهداشتی و سطوح دیگر استفاده میشود.
مزایای ایزوگام
- نصب آسان و سریع: نصب ایزوگام به‌مراتب سریع‌تر از قیرگونی است، زیرا به راحتی با استفاده از مشعل گرم شده و به سطح زیری می‌چسبد.
- مقاومت بالا در برابر UV: ایزوگام در برابر تابش نور خورشید و اشعه‌های ماوراء بنفش مقاوم است و این ویژگی باعث افزایش طول عمر آن میشود.
- سبک و کاهش بار ساختمان: ایزوگام نسبت به قیرگونی سبک‌تر است و این ویژگی موجب کاهش بار اضافی بر روی ساختمان میشود.
- مقاومت در برابر تغییرات دما: ایزوگام‌ها در برابر تغییرات شدید دما و شرایط جوی مقاوم هستند و انعطاف‌پذیری بالایی نیز دارند.
مراحل اجرای ایزوگام به چه صورت است؟
آماده‌سازی سطح زیرین: سطح پشت بام یا سایر فضا‌ها باید کاملاً تمیز و خشک و عاری از اضافات باشد.
استفاده از مشعل: ایزوگام با استفاده از مشعل حرارت داده میشود سپس به‌خوبی به سطح زیرین می‌چسبد.
همپوشانی لایه‌ها: رول‌های ایزوگام باید حداقل ۷ سانتیمتر همپوشانی داشته باشند تا هیچ منفذی برای نفوذ آب در بین آنها باقی نماند.
مزایای عایقکاری با ایزوگام نسبت به قیرگونی
- نصب آسان و سریع: نصب ایزوگام به‌مراتب سریع‌تر از قیرگونی است، زیرا به راحتی با استفاده از مشعل گرم شده و به سطح زیرین می‌چسبد.
- مقاومت بالا در برابر UV: ایزوگام در برابر تابش نور خورشید و اشعه‌های ماوراء بنفش مقاوم است و این ویژگی باعث افزایش طول عمر آن میشود.
- سبک و کاهش بار ساختمان: ایزوگام نسبت به قیرگونی سبک‌تر است و این ویژگی موجب کاهش بار اضافی یعنی بار مرده در ساختمان میشود.
- مقاومت در برابر تغییرات دما: ایزوگام‌ها در برابر تغییرات شدید دما و شرایط جوی به نسبت عایق‌کلری با قیر و گونی مقاوم‌تر هستند و انعطاف‌پذیری بالایی دارند.
تقسیم‌بندی ایزوگام‌ها به نوع‌های مختلف بر اساس شرایط آب و هوایی و ویژگی‌های مناطق
ایزوگام‌ها با توجه به شرایط اقلیمی که پروژه در آن قرار دارد باید انتخاب تا استفاده بشوند در این صورت بیشترین بازده را خواهند داشت.
- ایزوگام‌های پلیمری (ایزوگام‌های معمولی): این نوع ایزوگام برای مناطق با آب و هوای معمولی و معتدل استفاده میشود. ایزوگام‌های پلیمری از قیر و پلیمرها ساخته می‌شوند و دارای مقاومت بالایی در برابر آب و شرایط جوی هستند.
- ایزوگام‌های ویژه مناطق سردسیر: در مناطق با آب و هوای سرد و یخبندان، ایزوگام‌هایی استفاده میشود که دارای انعطاف‌پذیری بیشتر در دماهای پایین هستند. این نوع ایزوگام‌ها معمولاً دارای لایه‌های پلی‌استر و قیرmodified هستند که باعث میشود در دماهای پایین شکسته نشوند و عملکرد بهتری داشته باشند.
- ایزوگام‌های ویژه مناطق گرمسیری: در مناطق با دمای بالا و تابش شدید آفتاب، ایزوگام‌هایی که مقاومت بیشتری در برابر گرما و اشعه UV دارند، به کار می‌روند. این ایزوگام‌ها معمولاً با مواد خاصی تقویت می‌شوند تا در برابر گرما و آسیب‌های ناشی از نور خورشید مقاومت کنند.
- ایزوگام‌های ضد آتش: برای استفاده در مناطق صنعتی یا مناطقی که در معرض خطر آتش‌سوزی هستند، ایزوگام‌های ضد آتش مناسب‌تر هستند. این ایزوگام‌ها از موادی ساخته می‌شوند که مقاومت زیادی در برابر حرارت دارند و می‌توانند به جلوگیری از گسترش آتش کمک کنند.
مراحل عایق کاری با ایزوگام
- شروع اجرای عایقکاری ایزوگام از سمت ناودانی پشت بام باشد.
- قبل از نصب ایزوگام برای پشت بام باید تمامی کولر‌ها و سایر نصبیات که مانع نصب عایق به صورت کام می‌شوند باز شوند.
- همپوشانی ایزوگام‌ها باهم باید حداقل ۷ سانتیمتر باشد.
- گرفتن مشعل برای حرارت دادن به ایزوگام باید به صورت یکنواخت باشد.
- اگر ایزوگام بر روی ایزوگام قبلی انجام میشود باید زیرسازی به درستی انجام شود.
- برای جلوگیری از بازگشت آب به زیر ایزوگام در قسمت ناودانی از تکه‌های ایزوگاه استفاده می‌کنند، تکه‌های ایزوگام حدودا ۱۰ سانتی هستند و باید با دقت انجام شود.
۶ نکته‌ای که باید در هنگام اجرای ایزوگام به آن توجه کنیم.
- از ایزوگام دو لایه استفاده کنید تا مقاومت بهتر و طول عمر بیشتری داشته باشد.
- هنگام خرید ایزوگام به برچسب روی آن دقت کنید و مطمئن شوید که دارای لایه تیشو و لایه پلی استر باشد.
- به وزن نوشته شده روی برچسب ایزوگام نیز باید دقت شود. بهتر است وزن ایزوگام برای هر ورق ایزوگام در حدود ۴۰ کیلوگرم باشد و ضخامت آن در تمام نقاط یکنواخت و بین ۳.۵ تا ۴ میلی متر باشد.
- توجه داشته باشید که رول ایزوگام شکستگی نداشته و کاملا سالم باشد.
- ایزوگامی که خریداری می‌کنیم دارای علامت استاندارد باشد.این علامت نشان‌دهنده‌ی انجام آزمایشات بر روی آن و بررسی مشخصات کام است.
- بوی بد ایزوگام نشانگر کیفیت بد آن است. از ایزوگامی که بوی اسیدی می‌دهد استفاده نکنید، زیرا از مواد نامرغوبی در تهیه آن استفاده شده است.
انتخاب بهترین روش عایقکاری برای پشت بام بستگی به شرایط پروژه، نوع ساختمان، شرایط اقلیمی و بودجه در نظر گرفته میشود. اگرچه هر دو روش قیرگونی و ایزوگام می‌توانند به‌طور مؤثر از نفوذ آب جلوگیری کنند ولی ایزوگام به دلیل سهولت در نصب، مقاومت بیشتر و طول عمر بالاتر، انتخاب بهتری برای پروژه به‌نظر می‌رسد. در عین حال، قیرگونی هنوز هم در برخی از پروژه‌ها و در شرایط خاص کاربرد دارد. برای پروژه‌های با محدودیت بودجه یا ساختمان‌های قدیمی، ممکن است قیرگونی گزینه مناسب‌تری نسبت به ایزوگام باشد.
