ملات ماسه سیمان
ملات ماسه سیمان نوعی ملات آبی است که از ترکیب ماسه و سیمان پرتلند به دست می‌آید. این ملات به دلیل ویژگی‌هایی مانند مقاومت فشاری بالا، چسبندگی خوب و دسترسی آسان به مواد اولیه، یکی از پرکاربردترین ملات‌ها در ساختمان‌سازی به شمار می‌آید. ملات ماسه سیمان به طور خاص در ساختمان‌های بتنی و فلزی برای انواع مختلف اتصالات و پوشش‌ها استفاده می‌شود.
در ساخت ملات نوع ماسه اهمیت زیادی دارد. ماسه باید شکسته و یا در رودخانه به‌دقت شسته شده باشد، تا از وجود هرگونه خاک و مواد آلی پاک شود. همچنین، میزان ریزدانه‌های ماسه نباید بیشتر از ۵ درصد حجم کلی آن باشد. میزان ریز‌دانه‌ها بر کیفیت ملات اثر مستقیم دارد. در ساخت ملات معمولاً از نسبت ۱:۵ سیمان به ماسه استفاده می‌شود، که برای کاربرد معمولی در کارگاه‌های ساختمانی مناسب است.
مواد تشکیل‌دهنده و روش ساخت ملات
این ملات برای استفاده باید در حجم کم ترکیب شود. از زمان مخلوط کردن ملات تا زمان مصرف حدودا ۲ ساعت بیشتر طول نکشد. برای ساخت ملات ابتدا مقدار معین مواد خشک یعنی سیمان و ماسه را مشخص می‌کنند و آن‌ها را بر روی هم می‌ریزند. به طوری که سیمان بر روی ماسه ریخته شود. سپس برای بدست آوردن ملات یکدست ماسه و سیمان را به خوبی باهم ترکیب می‌کنند. اگر برای ترکیب ماسه و سیمان از دستگاه ملات ساز استفاده می‌کنیم، ملات باید حداقل ۳ دقیقه درون ملات ساز بچرد. ترکیب اگر به صور دستی و با بیل ترکیب است، مواد ملات باید حداقل دوبار کاملا برگردانه شوند. دقت در این مرحله به دلیل اطمینان از ترکیب کامل ماسه و سیمان است.
پس از ترکیب خشک مواد باهم نوبت به اضافه کردن آب می‌رسد. مقدار آب باید به اندازه‌ای باشد که ملات به صورت خمیری شکل دربیاید. مواد ترکیب شده باید نه خیلی رقیق و نه خیلی غلیظ باشند. این مرحله باید با دقت انجام شود چرا که استفاده از آب بیش از حد یا کمتر از حد لازم، می‌تواند بر کیفیت و استحکام ملات تاثیر منفی بگذارد. ترکیب آب باید در ظرف‌هایی انجام شود که از ریختن شیره ملات جلوگیری کند. استفاده از ابزارهایی مانند آخوره که ممکن است باعث جاری شدن ملات می‌شوند نیز خودداری گردد.
نکات مهم در ساخت و استفاده از ملات ماسه سیمان
در فرآیند ساخت ملات ماسه سیمان، نکاتی وجود دارد که رعایت آن‌ها برای به دست آوردن ملات با کیفیت ضروری و لازم است.
- پرهیز از استفاده از گچ: برای تسریع فرآیند گیرش ملات، ممکن است اقدام به اضافه کردن گچ کنید اما باید توجه داشت که این کار باعث کاهش مقاومت ملات در برابر رطوبت و مواد شیمیایی می‌شود. در نتیجه ملات در برابر رطوبت متلاشی خواهد شد.
- وجود خاک رس: در صورت وجود خاک رس در ماسه، دانه‌های سیمان نمی‌توانند به خوبی به ماسه بچسبند. این امر موجب کاهش چسبندگی و استحکام ملات می‌شود.
- مواد آلی: هرگونه مواد آلی مانند گیاهان و بقایای آن‌ها در ترکیب ملات، می‌تواند سرعت گیرش ملات را کاهش داده و موجب ضعیف شدن ملات گردد.
- وجود سولفات‌ها: در مناطقی که احتمال حمله سولفات‌ها به سازه وجود دارد، باید از سیمان‌های خاص ضد سولفات استفاده شود تا ملات در برابر اثرات سوء آن مقاوم باشد. توصیه می‌شود براساس مبحث ۹ مقررات ملی از سیمان نوع ۵ و یا نوع ۲ استفاده شود.
- استفاده از سیمان با عیار بالا: باید توجه داشت که استفاده از سیمان با عیار بالا می‌تواند باعث بروز ترک‌های بزرگ در ملات شود، در حالی که سیمان با عیار کم ترک‌های ریز مویی و کم عمق ایجاد می‌کند.
طبق نشریه ۵۵ ملات‌هایی که برطبق ویژگی‌های استاندارد ایران در ساختمان به کار می‌روند، باید با روانی اولیه ۱۰۰ تا ۱۱۵ درصد ساخته شوند و روانی ملات نباید بعد از جذب آب از ۷۰% کمتر گردد.
کاربردهای ملات ماسه سیمان
ملات ماسه سیمان به دلیل ویژگی‌های خاص خود، در قسمت‌های متعددی در ساختمان‌سازی کاربرد دارد. برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن به شرح زیر است:
- چسبندگی مصالح: این ملات به عنوان یک ماده چسباننده برای اتصال و نگهداری مناسب مصالح مختلفی مانند آجر، بلوک، سنگ و غیره به کار می‌رود.
- پوشش‌های مقاوم: برای ایجاد پوشش‌های مقاوم در کف و دیواره‌های ساختمان‌ها این ملات استفاده می‌شود. این پوشش در برابر فشار، سایش و مواد شیمیایی مقاوم است.
- حفاظت از سازه‌ها: در پروژه‌هایی که نیاز به حفاظت از سازه‌ها در برابر مواد شیمیایی و سولفاتی است، این ملات به عنوان یک پوشش محافظ عمل می‌کند.
- نماهای زیبا: به دلیل رنگ روشنی که دارد به عنوان یک پوشش در نمای ساختمان‌ها به کار می‌رود. این ملات نه تنها از نظر زیبایی ظاهری مناسب است بلکه مقاومت خوبی نیز در برابر شرایط جوی و محیطی دارد.
مزایای ملات ماسه سیمان
ملات ماسه سیمان مزایای زیادی دارد که آن را به اولین انتخاب در پروژه‌های ساختمانی تبدیل کرده است. از مزایای این ملات می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- سرعت اجرای بالا: فرآیند ساخت و استفاده از ملات ماسه سیمان نسبت به بسیاری از ملات‌های دیگر سریع‌تر است و این ویژگی موجب کاهش زمان اجرا در پروژه‌ها می‌شود.
- مقاومت فشاری مطلوب: ملات ماسه سیمان از مقاومت فشاری قابل قبولی برخوردار است و در برابر فشارهای وارده به خوبی عمل می‌کند.
- چسبندگی خوب: این ملات به راحتی به سطوح مختلف مانند آجر، بتن و چوب می‌چسبد و باعث ایجاد اتصالات محکم و مقاوم می‌شود.
- هزینه مناسب: نسبت به سایر ملات‌ها هزینه مناسب‌تری دارد و گزینه‌ای اقتصادی مناسب‌تری برای پروژه‌هایی با حجم زیاد و بزرگ است.
- مواد اولیه در دسترس: ماسه و سیمان از مواد اولیه‌ای هستند که به راحتی در دسترس بوده و هزینه تهیه آن‌ها پایین است.
- مقاومت در برابر آب: این ملات به دلیل ترکیب مناسب مواد اولیه، مقاومتی خوب در برابر نفوذ آب دارد و می‌تواند در شرایط مرطوب و بارانی نیز عملکرد مطلوبی داشته باشد.
معایب ملات ماسه سیمان
با وجود تمام مزایای این ملات که گفته شد، برخی معایب نیز وجود دارد که باید در استفاده از آن مورد توجه قرار دهیم.
- انقباض پس از خشک شدن: این ملات پس از خشک شدن دچار انقباض می‌شود که می‌تواند منجر به ترک‌خوردگی در سطوح صاف گردد.
- نفوذ آب در بندکشی‌ها: در صورتی که ملات به درستی ترکیب نشود یا از کیفیت مصالح مناسب استفاده نشود، امکان نفوذ آب باران و برف به داخل بندکشی‌ها وجود دارد.
