ضوابط طراحی پارکینگ – بخش اول
- نویسنده: بهناز کریمی
پارکینگ چیست و انواع آن
پارکینگ به فضایی گفته میشود که خودرو در آن توقف میکند و میتواند به صورت اختصاصی یا مشترک طراحی شود. پارکینگها ممکن است سرپوشیده یا روباز باشند و با توجه به نیاز و شرایط ساختمان، انواع مختلفی از آنها وجود دارد. برخی از رایجترین انواع پارکینگ شامل: پارکینگهای سرپوشیده، روباز، طبقاتی، خیابانی و مکانیزه هستند.
انواع پارکینگ بر اساس محل احداث
- پارکینگ همکف: مناسب واحدهای مسکونی، اداری و تجاری است و هر واحد میتواند یک فضای پارک اختصاصی داشته باشد. در این نوع پارکینگ، خودروها میتوانند کنار هم یا پشت سر هم پارک شوند و طراحی مسیرهای ورود و خروج به گونهای انجام میشود که رفت و آمد خودروها به راحتی انجام شود.
- پارکینگ زیرزمینی: زمانی که فضای همکف کافی نباشد یا تعداد واحدهای ساختمان زیاد باشد، پارکینگهای زیرزمینی طراحی میشوند. این نوع پارکینگ امکان افزایش ظرفیت و استفاده بهینه از زمین را فراهم میکند.
- پارکینگ پشتبام: معمولا برای وسایل نقلیه سبک مانند موتور و دوچرخه استفاده میشود، اما در برخی موارد میتوان خودرو نیز در آن پارک کرد. پیش از تبدیل پشتبام به پارکینگ، لازم است مقاومسازی سقف و شیببندی مناسب انجام شود.
- پارکینگ طبقاتی: این نوع پارکینگ در مجتمعهای بزرگ، مراکز خرید، سالنهای همایش و برجها مورد استفاده قرار میگیرد. ساختار آن چند طبقه است و خودروها با استفاده از رمپ، آسانسور خودروبر یا سیستم رباتیک به طبقات مختلف منتقل میشوند.
انواع پارکینگ از نظر دسترسی
- پارکینگ اختصاصی: هر واحد یک جایگاه مشخص دارد که در سند مالکیت یا اجارهنامه ذکر شده است. مالک یا مستاجر تنها میتواند از آن جایگاه استفاده کند.
- پارکینگ مشاع: بین واحدهای مختلف مشترک است و استفاده از آن باید به صورت توافقی بین ساکنان انجام شود. این نوع پارکینگ معمولا در ساختمانهایی با تعداد واحد زیاد دیده میشود.
- پارکینگ پشت سر هم (مزاحم): در این حالت خودروها پشت سر هم قرار میگیرند و برای خروج یکی از خودروها، نیاز به جابهجایی خودروهای دیگر است. این نوع پارکینگ باید با مجوز شهرداری طراحی شود و استفاده از آن معمولا برای یک واحد مسکونی و با توافق ساکنان همان واحد انجام میشود.
پارکینگ مکانیزه و هوشمند
پارکینگهای مکانیزه و هوشمند به گونهای طراحی شدهاند که بدون دخالت مستقیم انسان، خودروها به محل پارک منتقل میشوند. مزایای پارکینگ مکانیزه و هوشمند شامل صرفهجویی در فضا، افزایش ظرفیت پارکینگ، کاهش آلودگی و سرعت بالاتر در ورود و خروج خودروها است
- پارکینگ برجی: خودروها توسط آسانسور مرکزی به محلهای خالی منتقل میشوند و از گرانترین انواع پارکینگهای مکانیزه محسوب میشود.
- پارکینگ چرخشی یا روتاری: در فضای کوچک امکان پارک چندین خودرو وجود دارد و فضای مورد استفاده کمتر است.
- پارکینگ پازلی: اقتصادیتر است و معمولاً در مراکز مسکونی، تجاری و عمومی کاربرد دارد.
مبحث ۴ مقررات ملی ساختمان
براساس مبحث ۴ مقررات ملی ساختمان (الزامات عمومی ساختمان) پارکینگها به صورت کلی به ۲ صورت خصوصی و عمومی تقسیم شدهاند که به عنوان مرجع طراحی در نظر گرفته میشود. پارکینگهای عمومی و خصوصی به نسبت تعداد خودرو قابل پارک به ۳ دستهی بزرگ، متوسط و کوچک نیز تقسیم میشوند.
- خصوصی: توقفگاههای مسکونی و یا پارکینگهایی که افراد مشخص، ساکنین و افراد دارای مالکیت برای پارک خودرو خود از آن استفاده میکنند.
- عمومی: توقفگاه (پارکینگ) که برای استفاده عموم نیز آزاد است.
ابعاد و استانداردهای پارکینگ برای هر خودرو
ابعاد پارکینگها باید بر اساس استانداردهای خودروهای سواری و فضای مورد نیاز برای حرکت راحت خودروها طراحی شود. ابعاد استاندارد به شرح زیر است و این ابعاد با توجه به استانداردهای شهرداری و مقررات ملی ساختمان ایران طراحی شده و فضای کافی برای حرکت خودروها، باز و بسته شدن دربها و عبور افراد را تضمین میکند.
ابعاد پارکینگ یک خودرو
طول ۵ متر و عرض ۲.۵ متر. این ابعاد امکان باز و بسته شدن درب خودرو و حرکت راحت در فضای پارکینگ را فراهم میکند.
ابعاد پارکینگ دو خودرو
- اگر دو طرف پارکینگ دیوار باشد، حداقل عرض پارکینگ ۵ متر است.
- اگر یک طرف ستون و طرف دیگر دیوار باشد، عرض ۴.۷۵ متر کافی است.
- اگر هر دو طرف ستون باشد، عرض باید حداقل ۴.۵ متر ( اکس به اکس ستون ۵ متر) باشد تا امکان پارک و مانور فراهم شود.
ابعاد پارکینگ سه خودرو
- دو طرف دیوار: حداقل عرض ۷/۵ متر
- یک طرف دیوار و یک طرف ستون: ۷/۲۵ متر
- دو طرف ستون: حداقل ۷ متر ( اکس به اکس ستون ۷/۵)
ابعاد پارکینگ چهار خودرو
ابعاد پارک خودرو در مصوبات شهرداری برای بیش ۴ خودرو عددی ثابت در نظر گرفته نشده اما در صورتی که در طرفین خودرو ها ستون داشته باشیم و اصطلاحا مانعی نداشته باشیم باید برای هر طرف خود ۰/۵ متر را برای فضای تردد در نظر گرفته میشود و به ازای هر خودرو ۲/۵ متر اضافه می شود.
- دو طرف دیوار: ۹/۵ متر
- یک طرف دیوار و یک طرف ستون: ۹/۴ متر
- دو طرف ستون: ۹/۳ متر
الزامات درب و ورودی پارکینگها
درب ورودی و مسیر دسترسی به پارکینگ باید مطابق استانداردهای مبحث ۴ مقررات ملی ساختمان (الزامات عمومی ساختمان) طراحی شود.
حداقل ابعاد عرض درب پارکینگ
- پارکینگ بزرگ: حداقل ۵ متر
- پارکینگ متوسط: ۳/۵ متر
- پارکینگ کوچک: ۲/۵ متر
الزامات ارتفاع آزاد ورودی پارکینگها
حداقل ۲/۱۰ متر و حداکثر ۲/۴۰ متر برای پارکینگهای مسکونی و تجاری به صورتی که اگر ورودی سواره و پیاده در مسکونی و پارکینگهای خصوصی جدا باشد ارتفاع آزاد در ورودی پارکینگ ۱/۸۰ نیز میتواند در نظر گرفته شود. در پارکینگهای عمومی و بزرگ، این ارتفاع میتواند تا ۳ متر افزایش یابد تا امکان عبور خودروهای بزرگ و تجهیزات تاسیساتی فراهم شود.
- فضای عبور کنار خودرو: حداقل ۸۰ سانتیمتر برای عبور افراد و دسترسی به فضاهای دیگر
- توجه: در پارکینگهای بزرگ و عمومی بهتر است ورودیها جداگانه برای خودرو و پیاده طراحی شود تا دسترسی به انباری، آسانسور، راهپله و تاسیسات به راحتی امکانپذیر باشد.
الزامات فواصل ستون و جانمایی پارکینگ
جانمایی ستونها و فاصله بین آنها از اهمیت بالایی برخوردار است تا فضای پارکینگ بهینه و پرتی فضا به حداقل برسد.
- فاصله بین ستونها باید به گونهای باشد که امکان پارک ۲ یا ۳ خودرو بین آنها فراهم شود.
- ستونها باید به گونهای طراحی شوند که مانع حرکت خودروها و باز و بسته شدن دربها نشوند.
- جانمایی پارکینگ باید در ابتدای طراحی ساختمان مشخص شود، زیرا تغییر محل ستونها پس از ساخت بسیار دشوار و پرهزینه است.
فهرست مطالب
